Osmanlı dünyası sadece askeri alanda iliÅŸki kurmadı Avrupa’yla. Çok önemli kültür kesiÅŸmeleri de oldu. Nurhan Atasoy-Lale Uluç da bunun önemli dönüm noktalarını anlatıyor

Ä°lgimizi çeken konulardan biri de Osmanlı imparatorluk kültürünün, sanatının Avrupa’ya ne kadar yansıdığıdır. Hiç kuÅŸkusuz bu yansımanın alanlarını, etki derecelerini incelemek, bugün de bazı deÄŸerlendirmeleri aydınlatmamıza yarar.
Nurhan Atasoy-Lale Uluç’un birlikte hazırladığı ‘Osmanlı Kültürünün Avrupa’daki Yansımaları: 1453-1699’ kitabı bu açıdan meraklısının kafasındaki soruları yanıtlıyor.
Önsöz’de kitabın kapsamı, incelemenin sınırları açıklanıyor: “Müslüman dünyasıyla Avrupa devletleri arasındaki temas noktaları, Osmanlı’nın Avrupa içinde yayılmasından sonra çarpıcı bir biçimde artmıştır. Güç, zevk, zenginlik, lüks, tasvir, taklit, koleksiyonculuk ve ideoloji gibi kavramların tümü Avrupa’da görsel temasların doÄŸal sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu durumun kaçınılmaz olarak yol açtığı bir dizi kültürel aktarım ve dönüÅŸüm ise, tanımlanabildiklerinde, Avrupa’daki yaÅŸamlarında yüklenmiÅŸ oldukları yeni anlamları bazen açığa çıkarmışlardır. (...)
Çalışmanın kapsamını 1453’te Ä°stanbul’un fethinden 1699’daki Karlofça AnlaÅŸması’na kadar olan süreyle sınırladık. Hıristiyan Batı’nın uzun süreden beri korktuÄŸu Ä°stanbul’un fethi Osmanlı’yı kesinkes Avrupa topraklarına ve eÅŸzamanlı olarak da Avrupalıların belleklerine korkulan ‘öteki’ olarak yerleÅŸtirdi. Osmanlı’nın Avrupa topraklarında yeni yerler ele geçirmesiyle yaÅŸadıkları bu dehÅŸet, ikinci Viyana KuÅŸatması’nın sonrasına kadar devam etti ve Ä°slam’ın baÅŸta gelen temsilcisi oldu.”

OSMANLI DÜNYASIYLA KESÄ°ÅžMELER

Halil Ä°nalcık’ın ‘Modern Avrupa’nın GeliÅŸmesinde Türk Etkisi’ yazısındaki saptamalar kitabın birçok açıdan bakışını da temellendiriyor.
Yansımalar hangi alanlara odaklanıyordu? Ä°çindekilerin listesine bakmak bile bize bir fikir veriyor.
Dokuma: DoÄŸu Avrupa’da Osmanlı kumaÅŸları / Batı Avrupa’da Osmanlı kumaÅŸları.
Çini ve Seramik: Avrupa’da Osmanlı çini ve seramikleri.
Çiçek ve Bitki: Batı Avrupa’da Osmanlı çiçek ve bitkileri.
Halı: DoÄŸu Avrupa’da Osmanlı halıları / Osmanlı uyruÄŸundaki özerk prenslikler ve komÅŸu devletler / Batı Avrupa’da Osmanlı halıları
Silah: Avrupa’da Osmanlı silah ve zırhları.
Tasvir: Avrupa imgelerinde Osmanlı tasviri.
Hilal: Osmanlı dünyasının sembolü olarak hilal.
KesiÅŸmeler: Osmanlı dünyasıyla kesiÅŸmeler.
Avrupa’nın çeÅŸitli kentlerinde, prensliklerde de dokunan ve yaygın olan halılar, Osmanlı halılarıydı.
Ä°znik seramikleri öylesine beÄŸenilmiÅŸtir ki, Avrupa’da Ä°znik seramikleri model olarak alınıp, seramik üretilmiÅŸtir. Bir yazar, “Osmanlı desenleri kullanan altmış Avrupalı seramik fabrikasını tespit etmiÅŸtir.”
Avrupa Ä°mgelerinde Osmanlı Tasvirleri, bölümü yalnız taihi bilgi olarak deÄŸil, bugüne yansıması açısından da önemlidir.